Είναι μια προνομιακή, σχεδόν τιμητική, αίσθηση να παρακολουθείς συναυλία της Δόμνας Σαμίου σε ένα μικρό πανεπιστημιακό αμφιθέατρο ενώπιον λίγων δεκάδων ανθρώπων. Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, χωρίς ένα «πλήρες» και αυστηρά δομημένο πρόγραμμα, η μεγάλη κυρία του παραδοσιακού τραγουδιού δέχθηκε την πρόσκληση να ερμηνεύσει ακριτικά τραγούδια στο πλαίσιο της Επιστημονικής Συνάντησης για τα Ακριτικά Τραγούδια στην Ευρώπη. Η συνάντηση διοργανώθηκε στην Αθήνα στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Ακριτική Παράδοση (ACRINET) υπό την επιστημονική διεύθυνση της βυζαντινολόγου Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, προέδρου του Πανεπιστημίου της Ευρώπης.
Λαβωμένοι, πολυμήχανοι και ηρωικοί, από άλλους τόπους και από άλλους χρόνους ο καθένας, ήταν παρόντες μέσα από τις ομιλίες των συμμετεχόντων ο Διγενής Ακρίτας, ο βυζαντινός στρατηγός Βελισάριος, ο Βούλγαρος ήρωας Κράλι Μάρκο, ο Τριστάνος και η Ιζόλδη, οι προστάτες των συνόρων Στραντιότι. Εξετάστηκαν οι ακριτικές επιδράσεις στη λαϊκή αλβανική λογοτεχνία, στα επικά τραγούδια της Καταλωνίας, στην προφορική παράδοση της Κύπρου και των Σλάβων.
Όταν όμως οι επιστήμονες μάζεψαν τις σημειώσεις και τα χαρτιά τους, οι βαριές σκιές αυτών των υπεράνθρωπων ηρώων υψώθηκαν δεσποτικά μέχρι την οροφή του αμφιθεάτρου και ζωντάνεψαν με τη φωνή της Δόμνας Σαμίου, που και η ίδια εξάλλου υπήρξε ερευνήτρια και καταγραφέας της ελληνικής παράδοσης επί δεκαετίες.
«Επειδή δεν λέω συχνά αυτά τα τραγούδια, σας ζητώ συγγνώμη αν κάνω κάποιο λάθος», είπε ταπεινά η κυρία Δόμνα Σαμίου πριν ξεκινήσει. «Μόνο οι μεγάλοι τα λένε αυτά!» επιδοκίμασε από το ακροατήριο η κυρία Γλύκατζη- Αρβελέρ.
Οι λύρες του Σωκράτη Σινόπουλου, το κανονάκι του Πάνου Δημητρακόπουλου, τα έγχορδα του Κυριάκου Ταπάκη και τα κρουστά του Ανδρέα Παππά απέδωσαν μουσικές από τη Μικρασία, την Καππαδοκία, τον Πόντο, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. Η Δόμνα Σαμίου καθιστή, με τα χέρια ακίνητα πάνω στα γόνατα ή κλείνοντας τη μια παλάμη μες στην άλλη, ταξίδεψε μέχρι τα ασαφή σύνορα των αυτοκρατοριών. Με άλλα λόγια, μέχρι τα άκρα: τον έρωτα και τον θάνατο
