Ακούστε
– Σήμερα Δέσπω μ’ Πασχαλιά,
σήμερα Δέσπω μ’ Πασχαλιά, σήμερα ’ν’ άσπρη μέρα,
βγήκαν οι νύφες στο χορό, κοράσια στο σεργιάν’
και συ Δέσπω μ’ δε φαίνεσαι μες στον απάνω κόσμο.
Δέσπω μου κλαίγειν το παιδί, κλαίγειν και δε μερώνει.
– Μάνα μ’ σαν κλαίγειν το παιδί, έχεις μηλιά στην πόρτα σου
έχεις μηλιά στην πόρτα σου και κυδωνιά στ’ αμπέλι
κόψε μήλο ’πό τη μηλιά και δώσ’ το να μερώσει
κι αν δε μερώσειν κι απ’ αυτό, σκάψε παράχωσέ το,
φκιάσε τα νύχια σου τσαπί, κι τσ’ απαλάμες φτυάρι.
Η Δέσπω, από τα πιο γνωστά και απαραίτητα –συχνά πρώτο στη σειρά– τραγούδια του πασχαλιάτικου χορού, με το γριφώδες και αποτρόπαιο περιεχόμενό του, αναδεικνύει τον βαθύτερο νεκρολατρικό χαρακτήρα όπως και το κοινωνικό νόημα του γιορτασμού της Λαμπρής. Μέσα από τον συμβολικό λόγο –όχι μόνον αυτόν, αλλά μιας σειράς αντίστοιχων τραγουδιών– οι τελεστές του ιερού χορού κάνουν μια αποστροφή προς πρόσωπα νεκρά, οικείους χθόνιους δαίμονες, καλώντας τα να αναστηθούν ώστε με τη δική τους την ανάσταση να συμπαρασύρουν μαγικά τη φύση. Παράλληλα διατυπώνουν το έντονο αίτημα της κοινότητας που είναι να συγκεντρωθούν και να συμμετάσχουν στην ύψιστη αυτή πανήγυρη όλα τα μέλη: οι κοντινοί και οι ξενιτεμένοι, οι ζωντανοί και οι ήδη νεκροί – ανεξαιρέτως. Μιράντα Τερζοπούλου (1998)
Ηχογράφηση Απρίλος 1996, στη Σαρακήνα Γρεβενών.
