Ακούστε
Κάτω στον άγριον τον αγρό,1 στον άγριον καλαμιώνα,
κάουρας εδρακόντεψεν και τρώει τους αντρειωμένους.
Τρώει τον μαύρον του Φωκά, τρώει τον Νικηφόρο,
τρώει τον Εφτατράχηλον που τρέμ’ η γης κι ο κόσμος.
Κι ο βασιλιάς σαν το ’κουσεν πολύν του κακοφάνη,
χαπάρια και μηνύματα στον Κωσταντίνον πέμπει.
– Έλα, για έλα, Κωσταντή κι ο βασιλιάς σε θέλει.
Κι όσον να πει «σας ’φήνω γεια», πιάνει τα χίλια μίλια
κι όσον να πούσι «στο καλό», στου βασιλιά την πόρτα.
– Γεια σου, αφέντη βασιλιά, σαν τι ’ναιν που με θέλεις;
Αν είναι για τον πόλεμον να πιάσω το σπαθίν μου
κι αν είναι για το γλέντισμαν να πιάσω το λυρίν μου.
– Βρε σκύλε, σκύλε Κωσταντή, σαν τι ’ναιν που μου λέεις;
Κάτω στον άγριον τον αγρό, στον άγριον καλαμιώνα,
κάουρας εδρακόντεψεν και τρώει τους αντρειωμένους,
τρώει τον μαύρον του Φωκά, τρώει τον Νικηφόρο,
τρώει τον Εφτατράχηλον που τρέμ’ η γης και ο κόσμος.
Κι όσον να πει «σας ’φήνω γεια», πιάνει τα χίλια μίλια
κι όσον ν’ ακούσει «στο καλό», στου κάουρα την τρύπα.
Κι ωσάν τον είδε ο κάουρας χαρές που τες παθαίνει.
– Να μπούκωμα ’πού το πορνόν και για το μεσημέρι
και τα ’λιοβασιλέματα να φάω να χορτάσω.
– Ψόφον να φάεις ’πού το πορνόν, στρόφον2 το μεσημέρι
και τα ’ηλιοβασιλέματα να φάεις το μαχαίρι.
Επιάστησαν ο Κωσταντής κι ο κάουρας αντάμα
κι όπου έπιανεν ο Κωσταντής τα κόκαλα ετσακούσαν
και όπου έπιανεν ο κάουρας γ-αίματα εξετσιντούσαν.3
Κι ο Κωσταντής τα χρειάστηκεν του Αϊ-Γιωργιού φωνάζει.
– Άι μου Γιώργη ’φέντη μου, καλέ μου καβαλάρη,
την χάρην που μου χάρισες κάουρας θα την πάρει.4
– Βρε σκύλε, σκύλε Κωσταντή, τον κάουρα φοάσαι;
Βγάλε το μαχαιράκι σου ’πού τ’ αργυρόν φηκάρι5
και κάρφωσε τον κάουραν ’πού κάτω ’πού τ’ αφάλι.
Βγάλλει τ’ αργυρομάχαιρο ’πού τ’ αργυρόν φηκάρι
κι εκάρφωσε τον κάουραν ’πού κάτω ’πού τ’ αφάλι.
Και ’πού το πανωπέτσιν του έκαμ’ ένα τσαντίρι
κι εκάλεσεν τον βασιλιά μαζί με τον βεζίρη.
1κάτω στον άγριον τον αγρό: για πιο κατανοητή απόδοση της στερεότυπης φόρμουλας «κάτω στην άκρην των ακρών», στα πέρατα της οικουμένης.
2στρόφος: δυνατός κολικός των εντέρων από συστροφή.
3εξετσιντούσαν: κυπριακή παραλλαγή: «ετζυλούσαν».
4Επίκληση της θείας δύναμης και βοήθεια εξ ουρανού για τον ήρωα πρωτοβρίσκουμε στη γραπτή βυζαντινή παραλλαγή του «Άσματος του Αρμούρη» (βλ. τραγούδι Ο Καλομοίρης κι ο Σαρακηνός, σημ. 6)
5φηκάρι: θηκάρι.
Πιστός στη μακραίωνη παράδοση των παλικαριών που, εκτελώντας βασιλική διαταγή, πραγματοποιούν υπεράνθρωπους άθλους κατανικώντας διάφορα φανταστικά τέρατα, ο Κωσταντής του τραγουδιού (ή αλλού ο Διγενής) παλεύει με τον θηριώδη κάβουρα, που κι αυτός ως άλλος ακρίτης κατοικεί στην «άκρη των ακρών» του κόσμου. Το τραγούδι απαντάται στην Κύπρο και στα Δωδεκάνησα. Ο άθλος αυτός πουθενά δεν αναφέρεται στο έπος. Αντίθετα η υπόθεσή του δείχνει να έχει σχέση με τη μυθολογία και τις λαϊκές διηγήσεις για τον Αλέξανδρο όπως αυτές αποτυπώθηκαν γραπτά στη λαοφιλή Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου, όπου αναφέρεται ότι κατά την εκστρατεία προς την Ανατολή –τα πέρατα της οικουμένης– το στράτευμα συνάντησε τεράστιους «καρκίνους» με αδιαπέραστα όστρακα που εξολόθρευαν τους άνδρες. Το μυθικό αυτό επεισόδιο, που παρόμοιά του συναντάμε στις σελίδες πολλών ιστορικών και γεωγράφων της ύστερης αρχαιότητας, διασκευάστηκε από τους βυζαντινούς, πήρε μορφή λαϊκής παράδοσης με ήρωα τον Μεγαλέξανδρο, και αργότερα προστέθηκε στα κατορθώματα του ακριτικού Διγενή ή Κωσταντή. Μιράντα Τερζοπούλου (2016)
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε σε στούντιο, το 2008.
