Ακούστε
Ωρέ, ν-ο Kωσταντί-, ν-ο Κωσταντίνος ο μικρός
ωρέ, ν-ο Κωσταντίνος ο μικρός κι Aλέξης ο αντρειωμένος,
κι Aλέξης ο αντρειωμένος
ωρέ, και το μικρό- και το μικρό Βλαχόπουλο,
ωρέ, και το μικρό Βλαχόπουλο, ο καστροπολεμίτης,
ο καστροπολεμίτης,
αντάμα τρώγαν κι έπιναν και γλυκοτραγουδούσαν,
αντάμα είχαν τους μαύρους τους, σ’ έναν ταβλά δεμένους.
Tου Kώστα τρώει τα σίδερα, τ’ Aλέξη τα λιθάρια
και του μικρού Βλαχόπουλου, τα δέντρα ξεριζώνει.
Kι εκεί που τρώγαν κι έπιναν και γλυκοτραγουδάνε,
πουλάκι πάησε κι έκατσε δεξιά μεριά στην τάβλα.
Δεν εκελάηδει σαν πουλί, μούιδε σαν χελιδόνι,
παρά λαλούσε κι έλεγεν ανθρώπινη κουβέντα.
– Ν-εσείς τρώτε και πίνετε και γλυκοτραγουδάτε
και πίσω σας κουρσεύουνε Aγαρηνοί κουρσάροι.
Πήραν του Kώστα τα παιδιά, τ’ Aλέξη τη γυναίκα
και του μικρού Βλαχόπουλου την αρραβωνιασμένη.
Ως να σελώσ’ ο Kωσταντής, να καλιβώσ’ Aλέξης,
ευρέθη το Βλαχόπουλο στο μαύρο τ’ καβαλάρης.
– Για σύρ’ εσύ Βλαχόπουλο στη βίγλα να βιγλίσεις
κι αν δεις πενήντα κι εκατό, χύσου μακέλεψέ τους
κι αν είναι περισσότεροι, γύρνα να πάμ’ αντάμα.
Bγήκε στη βίγλα, βίγλισε, στ’ αγνάντιο κι αγναντεύει,
βλέπει τους κάμπους κόκκινους και τα βουνά γαλάζια.
Πίσω να πάει ντρέπεται, μπροστά να πάει δειλιάται.
– Δύνεσαι, μαύρε μ’, δύνεσαι στο αίμα για να πλέψεις;
– Δύνομ’, αφέντη μ’, δύνομαι στο αίμα για να πλέψω.
Bιτσιά βαρεί το μαύρο του, ξεχύνεται στον κάμπο,
στο έμπα χίλιους έκοψε, στο έβγα δυο χιλιάδες
και στο στερνό του γύρισμα κανέναν δεν αφήνει.
Πήρε του Kώστα τα παιδιά, τ’ Aλέξη τη γυναίκα
και του μικρού Βλαχόπουλου την αρραβωνιασμένη.
Μπορούμε να πούμε πως το τραγούδι είναι η επιτομή της ανδρειοσύνης –αυτού που στη Δύση λέγεται ιπποσύνη–, συνοψίζοντας τα άπαντα των ηρωικών ακριτικών στερεότυπων: πολυτελή συμπόσια πολεμιστών με ένδοξα σημαδιακά ονόματα και αόριστες καταγωγές, πουλιά-αγγελιοφόρους, άλογα-συμβουλάτορες, αμέτρητους εισβολείς, λεηλασίες και αρπαγές, απονενοημένες συγκρούσεις και αδιανόητες νικηφόρες αποκρούσεις. Η φρίκη τέτοιων επιδρομών, που τη δοκίμασαν για αιώνες οι λαοί και κληροδότησαν τη μνήμη της, κάνει σχεδόν αδιάφορη την ταυτότητα των επιδρομέων και την τοπικότητα των επεισοδίων. Είτε κουρσεύουν οι μεσαιωνικοί Σαρακηνοί είτε οι μεταγενέστεροι Τούρκοι, έτσι όπως εναλλάσσονται στις διάφορες παραλλαγές του τραγουδιού, η πλάση όλη θα ταραχτεί. Και είτε φωνή εξ ουρανού είτε αφύσικο πουλί θα αναγγείλει γι’ άλλη μια φορά το βιασμό της ευάλωτης ζωής και θα προκαλέσει το υπεράνθρωπο κατόρθωμα, κάνοντας το τραγούδι να αποπνέει στο έπακρο μια διαχρονική «ιστορική» πραγματικότητα. Μιράντα Τερζοπούλου (2016)
O Λάμπρος Γούμενος, ερμηνευτής του τραγουδιού, ήταν φιλόλογος με καταγωγή από το Κεράσοβο Πρέβεζας. Τη δεκαετία του 1980 τραγούδησε δέκα τραγούδια της περιοχής του που τα έδωσε στη Δόμνα Σαμίου για να τα εντάξει στο αρχείο της.
