Ακούστε
Μια γκαστρω- μια γκαστρωμένη θέριζε,
μια γκαστρωμένη θέριζε σ’ ένα κοντό σιτάρι,
κι εκεί που, κι εκεί που το δεμάτιαζε,
κι εκεί που το δεμάτιαζε χρυσός αϊτός της πέφτει.
Βάζει τον στην ποδίτσα ντης και πάει να το ’ξορίσει1.
Μια πέρδικα της απαντά, μια πέρδικα της λέει.
– Μαρή σκύλα, μαρή άπονη, μαρή δαιμονισμένη,
εγώ ’χω δεκαοχτώ παιδιά και πολεμώ ν’ τα θρέψω,
κι εσύ έχεις το χρυσόν αϊτό και πας να το ’ξορίσεις.
1να το ’ξορίσει: να το πετάξει
Μια κοπέλα, προφανώς ανύπαντρη, γεννά την ώρα του θερισμού και προσπαθεί απαρατήρητη να εγκαταλείψει το βρέφος. Μια πέρδικα, το γνωστό τρυφερό πουλί και ποιητικό σύμβολο της νύφης στα γαμήλια τραγούδια, προσπαθεί να την αποτρέψει και να της θυμίσει το φυσικό της προνόμιο, τη μητρότητα. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό τραγούδι όπου με τον πιο λιτό αλλά και δυνατό τρόπο αναδεικνύεται η σύγκρουση ανάμεσα στον φυσικό νόμο και τους κοινωνικούς κανόνες και καταναγκασμούς που καθορίζουν δυναστικά τις ζωές και τις επιθυμίες των ανθρώπων και κυρίως των γυναικών, που πρώτες υφίστανται τους νόμους της τιμής και της ντροπής. Συνήθως το τραγούδι έχει ως καταληκτήριους στίχους την απάντηση της νέας μάνας προς την πέρδικα, απάντηση πλήρους επίγνωσης ότι ως πλάσμα ελεγχόμενο μειονεκτεί ακόμη κι απ’ το ταπεινό πουλί, αφού στερείται το πιο φυσικό αγαθό, την ελευθερία:
«Εσύ αν έχεις δεκαοχτώ, τα ’χεις με την τιμή σου
κι εγώ τ’ ακριβομόναχο το ’χω με την πομπή μου».
Μιράντα Τερζοπούλου (2008)
Το τραγούδι κατέγραψε η Δόμνα Σαμίου στην Καλαμωτή της Χίου, το 1976.
