Listen
Famed Andronikos, who was born and raised in riches,
started school on the 6th of the month and could read by the 7th.
By the 8th and 9th, he could write and add and take away,
by the 10th and the 12th, he could divide and multiply
and was quick-witted enough to answer any question.
On the 18th he took a sword, mounted a horse
equipped with perfect reins, saddle and stirrups.
When the young ladies of the court saw him
wandering in the palace and the royal gardens
they were full of admiration and fell in love with him,
but the king’s daughter loved him most of all.
She loved him and admired him in secret,
and though she hid it from her parents,
she did not hide her love from herself.
[Andronikos also fell very much in love with the maiden
and proceeded most prudently and patiently.
One Sunday, he went out for a walk
and they met at the edge of the orchard.
– Greetings, princess, daughter of the king.
What brings the light of the East, the kind-hearted dove,
out here into the fresh breeze?
– Welcome, young and handsome lord,
pride of our city, jewel of our castle,
beloved of all maidens, my life and hope.
They strolled out in secret, they met far from prying eyes,
they fell into each other’s arms in secret,
and in secret her mother learned of the baby in her belly.
In secret, she told the king their daughter must be wed.
And before the month was out
a great celebration was held and all the great and good invited,
and both Andronikos and the queen swelled with pride and joy].
Translated by Michael Eleftheriou
Ο Ανδρόνικος και η ρήγισσα
Ανδρόνικος ο ξακουστός, ο πλουσιανεθρεμμένος,
στις έξ’ εμπαίνει, στις έξ’ εμπαίνει στο σκολειό,
στις έξ’ εμπαίνει στο σκολειό και στις εφτά νεγνώθει
και στις οχτώ, και στις οχτώ και στις εννιά
και στις οχτώ και στις εννιά γράφει και λοαριάζει,
στις δέκα και στις δώδεκα λογιάζει απηλογιάζει,
του καθενούς απηλογιά ξέρει να ροζονάρει.1
Στις δεκαοχτώ πιάνει σπαθί, μαύρο καβαλικεύγει,
με τα σελοχαλίναρα και με τα φτερμιστήρια.
Εμπαινοβγαίνει στις αυλές, στου σεραγιού τις πόρτες,
κι όλες οι νιες τον ααπού και καμαρώνουσί το,
’με2 πλιο πολύ τον ααπά του ρήα η θυγατέρα,
κρουφά κρουφά τον ααπά, κρουφά ’ποκαμαρώνει,
κρουφά ’πού τις γονέους της και φανερά του νου της.
[’Ρωτεύγεται τη λυερή κι Ανδρόνικος περίσσια
και πορπατεί με φρόνηση και ’πομονή μεάλη.
Και μιαν ημέραν Κυριακή ήβγεν εις το σιργιάνι
κι ας εσυναπαντήχτησαν στου περβολιού την άκρα.
– Ώρα καλή σου, ρήισσα, του ρήα θυγατέρα,
πώς ήτο και κατέηκε στο δροσερόν αέρα
το νούρι3 της Ανατολής, τ’ άχολο περιστέρι;
– Καλώς το τ’ αρκοντόπουλο, αουροδιωματάρη,4
της χώρας το καμάρωμα, του πύργου το πρεπάι,5
των κορασιών τ’ αάπημα κι εμού ζωή κι ορπία.6
Κρουφά περιυρίτζουσι, κρουφά συναπαντιούται,
κρουφά ’αχτυλιώνουται, κρουφά γλυκοφιλιούται,
κρουφά μαθαίν’ η μάνα της πως είν’ αγγαστρωμένη,
κρουφά του ρήα της μιλεί την κόρη να παντρέψου.
Κι ο μήνας εν εγιάηκε7 κι ο άλλος εν εβγήκε,
χαρές μεάλες γίνουται, καλέσματα στη χώρα
κι Ανδρόνικος κι η ρήισσα περίσσια καμαρώνου.]
1ροζονάρει: να απαντάει όπως πρέπει ό,τι κι αν του πουν
2'με: αλλά
3νούρι: φως, τουρκ. nur
4διωματάρης: αυτός που έχει καλό παράστημα, κομψός, χαριτωμένος· αουροδιωματάρης = άγουρος + διωματάρης, νέος κι όμορφος.
5πρεπάι: στολίδι
6ορπία: ελπίδα
7εγιάηκε: πέρασε
